مطالعه تطبیقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در سوریه

چکیده: مطالعه تطبیقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در سوریه پروا پورطهماسبی موضوع این پژوهش، مطالعه تطبیقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران وترکیه در سوریه می باشد. به نظر می رسد پس از به قدرت رسیدن حزب اعتدال و توسعه در ترکیه (2002 میلادی)، روابط دو کشور به سوی همکاری و همگرایی بیشتر حرکت نموده است که دلیل این همگرایی و همکاری نگاه ترکیه به شرق و نو عثمانی گرایی و منطقه گرایی و همچنین سرخوردگی ترکیه از عضویت در اتحادیه اروپا بوده است که موجب گردیده واقعگرایی در سیاست خارجی ترکیه بروز نماید. اما نکته ای که در این میان است، نگاه دو کشور به مسائل سوریه است. به دلیل تضاد دیپلماسی دو کشور در خصوص این مسئله؛ شاید بتوان گفت یکی از مهمترین مسئله ای که بتواند به همگرایی دو کشور در مسائل منطقه ای و فرا منطقه ای خللی وارد نماید تضاد گفتمانی و دیپلماسی دو کشور در زمینه حوادث سوریه است. ایران و ترکیه دو کشور تاریخی و دموکراتیک، دارای اشتراکات فرهنگی و اجتماعی و دو قدرت منطقه ای در خاورمیانه می باشند که داشتن مرزهای طولانی و باثبات و وجود زمینه های همکاری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور و فقدان اختلافات ارضی و مرزی در یک فضای آزاد سیاسی می تواند موجب تشکیل اتحادی قدرتمند، از خلیج فارس تا مدیترانه شود. در عین حال دو کشور در سازمان همکاری اقتصادی اکو و گروه 8، عضو می باشند. همچنین هر دو کشور در زمینه های بحران های منطقه ای و مبارزه با تروریسم و ناسیونالیسم کردی همکاری نزدیک دارند. روابط دو کشور در سالهای اخیر توسعه مناسب یافته است که این روابط در چهارچوب تئوری های سیاسی همگرایی و مجموعه های امنیتی منطقه ای، قابل تحلیل است. از این رو، ایران و ترکیه با توجه به نفوذ منطقه ای در برخی حوزه ها دارای رقابت و در برخی حوزه ها با هم همکاری دارند. با نظر به اینکه ایران دومین تأمین کننده نفت و گاز(انرژی)ترکیه است و همچنین ترکیه دروازه مناسبی برای ورود ایران به بازار غرب به ویژه در حوزه انرژی است؛ این موضوعی است که به نظر می رسد، در آینده به عنوان محوری راهبردی در روابط تهران ـ آنکارا نقش آفرینی کند. این درحالی است که مسئله سوریه می تواند بر بهبود روابط و همگرایی بیشتر دو کشور در اتخاذ رویکردهای سیاسی منطقه ای و بین المللی اثر گذار باشد. باتوجه به آنچه که گفته شد، سوالی که دراینجا مطرح می شود این است که مهمترین پیامدهای سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه بر روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران چیست؟ در این راستا هدف رساله حاضر تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه با تأکید بر مسئله سوریه و پیامدهای آن بر روابط دو کشور (تهدید یا تعامل با منافع ایران) بر پایه رویکردی برساخت-گرایانه (سازه انگاری) است. کلید واژه ها:ایران، ترکیه، قدرت منطقه ای، خاورمیانه، سازه انگاری، سیاست خارجی، اسلام گرایی اعتدالی ، همگرایی.